De Wet toekomst pensioenen is een grote stap naar een toekomstbestendiger pensioen, dat was de boodschap in de troonrede. Het kabinet is demissionair en laat zo weten dat de vernieuwing van het pensioenstelsel geregeld is. De Tweede Kamer heeft pensioenonderwerpen niet controversieel verklaard. En dat is fijn, want pensioenfondsen zijn hard aan het werk met de transitie naar de nieuwe situatie. Wat stond er over pensioen in de Prinsjesdagstukken en wat gebeurde er tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen?

De consultatie over verlenging transitieperiode is gestart
In de begroting van SZW bij de Prinsjesdagstukken staat dat de transitie naar het nieuwe stelsel tot en met 2027 mag duren. In de wet staat nu nog uiterlijk tot 1 januari 2027. Maar de minister zegde toe dat er in de transitie een jaar meer tijd voor uitvoeringsorganisaties komt. Het wetsvoorstel dat dat regelt, de Verlenging transitieperiode toekomst pensioenen, ging op 16 september in consultatie. Daaruit blijkt dat de oorspronkelijke tijdlijnen voor sociale partners en pensioenfondsbesturen blijven staan. En ook de termijn dat er fiscale premieruimte is voor compensatie blijft hetzelfde en eindigt 2037. De uiterste datum waarop het nieuwe stelsel door uitvoeringsorganisaties geïmplementeerd moet zijn, verschuift wel met een jaar naar 1 januari 2028. Pensioenfondsen hebben dus extra data om rekening mee te houden. Het kabinet monitort de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel de komende jaren intensief.

Onderzoek naar algemene pensioenplicht als het aantal werkenden zonder pensioen niet halveert
In de Bijlagen bij de Miljoenennota staat dat met een amendement in de Wet toekomst pensioenen is afgesproken dat het aantal werkenden dat geen pensioen opbouwt, gehalveerd moet worden. Werkenden zonder aanvullend pensioen vormen de witte vlek. Ook in het pensioenakkoord is afgesproken dat de witte vlek kleiner moet worden. De STAR heeft een aanvalsplan witte vlek gemaakt. De witte vlek wordt gemonitord. Als de halvering van de witte vlek in 2025 onvoldoende op schema ligt, komt er een onderzoek met als doel na te gaan of de pensioenopbouw in balans is. Onderdeel ervan is een onderzoek naar een algemene pensioenplicht. Het gaat dan om een Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) door ambtenaren.

Algemene Politieke Beschouwingen: verhoging minimumloon
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen vroeg GroenLinks om al in 2024 het minimumloon te verhogen. Ze dienden er samen met ChristenUnie, PvdA, D66, SP, PVV, BIJ1, Volt, Denk en Kamerleden Gündogan en Den Haan een motie voor in. VVD en CDA hebben wel een verhoging van het minimumloon in hun verkiezingsprogramma’s staan, maar vinden 2024 erg snel. De motie is aangenomen. De hoogte van de AOW-uitkering is gekoppeld aan het minimumloon. Via de AOW is er ook effect op de hoogte van de franchise voor aanvullend pensioen. In 2023 is het minimumloon meer verhoogd dan de AOW, omdat het kabinet tegelijkertijd de IOAOW verlaagd heeft. De IOAOW is de inkomensondersteuning voor AOW-ers. Een verhoging van het minimumloon is zo ook interessant voor pensioen.

Ingangsdatum ‘bedrag ineens’ op 1 juli 2024 ambitieus
De Tweede Kamer heeft geen pensioenonderwerpen controversieel verklaard. Maar over het wetsvoorstel dat over het 'bedrag ineens’ gaat, was daarbij wel discussie. Het opnemen van een bedrag ineens op pensioendatum kan namelijk betekenen dat mensen hun recht op toeslagen verliezen. In dat geval houden ze netto een heel laag bedrag over. Terwijl na het opnemen van een bedrag ineens, levenslang een lager pensioeninkomen overblijft. De ingangsdatum voor het bedrag ineens staat nu gepland voor 1 juli 2024. De volledige behandeling door de Tweede en de Eerste Kamer van het wetsvoorstel moet dan eind 2023 afgerond zijn. Vanwege de verkiezingen is er een reces van 27 oktober t/m 22 november 2023. De tijdlijnen voor de behandeling zijn al met al krap.

Evaluatie tijdelijke regelingen zware beroepen en effect hogere AOW-leeftijd
In het pensioenakkoord is ruimte gemaakt om eerder te stoppen met werken. De tijdelijke regelingen daarvoor lopen af op 31 december 2025. Voor daarna is nog niets geregeld. In de Prinsjesdagstukken staat dat de overheid het effect van tijdelijke regelingen om eerder te stoppen met werken evalueert. Dat gaat samen met een evaluatie over de hogere AOW-leeftijd in de afgelopen jaren. Op basis daarvan beslist het kabinet over het vervolg van deze tijdelijke mogelijkheid om eerder te stoppen met werken. En of er verbinding gelegd kan worden met het thema ‘leven lang ontwikkelen’ en met gezondheidsthema’s rondom ouder worden.

Vooruitkijken naar de verkiezingen: bestaanszekerheid en klimaat zijn belangrijk
De verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen verschijnen momenteel één voor één. Een aantal partijen noemt pensioenfondsen als institutionele beleggers die kunnen investeren in de energietransitie. Maar VVD, BBB en Forum vinden dat pensioenfondsen alleen voor het hoogste rendement mogen gaan. Nog niet alle partijen hebben hun verkiezingsprogramma gepubliceerd. We wachten bijvoorbeeld nog op wat Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op pensioengebied vindt. 

Ondanks dat in de troonrede staat dat de hervorming van het pensioenstelsel verwerkt is in de wet, blijft pensioen in beweging. Het is een onderwerp dat samenhangt met arbeidsmarkt, gezond doorwerken, zorg voor ouderen en klimaat.